1) Mở bài:
" Chinh phụ ngâm" là 1 trong những kiệt tác trong nền ca cổ điển Việt Nam, tác phẩm nêu lên nỗi cô đơn buồn tẻ, lẻ loi của người vợ trẻ có chồng đi chinh chiến phương xa, đây là 1 trong những đoạn thơ nói lên nỗi lòng tê tái của người chinh phụ trong tâm trạng nhớ thương chồng da diết
"Lòng này gửi gió đông có tiện
.............................................
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun"
2) Thân bài: ở đoạn thơ trên người chinh phu vẫn đi mãi chưa về.Trải qua bao năm tháng đợi chờ, người chinh phụ sống trong nỗi buồn tủi, cô đơn: " trời hôm tựa bóng ngẩn ngơ/trăng khuya nương gối bơ phờ tóc mai" thời gian li biệt như càng léo dài thêm ra mối sầu như ngổn ngang nặng trĩu,ko thể hết khiến người chinh phụ thở thang đau khổ
"Kể năm ba tư cách diễn/ mối sầu thêm ngàn vạn ngổn ngang", tâm trạng ấy càng thêm da diết trước ko gian mênh mông lạnh lẽo và cảnh vật não nề.Để giải tỏa tâm trạng bế tắc ấy, người chinh phụ đã mượn ngọn gió xuân tươi mát để gửi gắm nỗi nhớ thương chồng nơi xa cách dù vẫn biết là vô vàn
Trước hết là ước mong cháy bỏng đêm ngày
Lòng này gửi gió đông có tiện
Nghìn vàng xin gửi đến non yên
"Lòng này " là sự thương nhớ khôn nguôi vì đã trải qua nhiều đợi chờ." Trải mấy mùa thu tin đi, nhạn lại- tới xuân này tin hãy vắng không ". "gió đông" là gió xuân. Trong cô đơn người chinh phụ chỉ biết hỏi gió nhờ gió đưa tin, tới nơi người chồng đang chinh chiến xa xôi. " Non yên" là 1 địa danh tỉnh Thiểm Tây của Trung Quốc" hơn hai nghìn dặm về phía Bắc.Người chinh phụ đả hỏi nhờ gió nhưng có "tiện" hay ko? Nếu tiện thì dẫu nghìn vàng cũng chịu, nhưng ''non yên '' chỉ là 1 địa danh mang tính ước lệ xa vời thăm thẳm, đó là nơi người chồng đang chinh chiến, chỉ còn lại là nỗi nhớ: " nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời " . nhớ "thăm thẳm nghĩa là nhớ mãi, nhớ nhiều, nhớ khôn cùng bất tận. Câu thơ trên là 1 câu thơ hay nhất trong đoạn trích, vừa diễn tả nỗi nhớ thương đè nặng trong lòng người chinh phụ, vừa cá thể hóa nỗi nhớ ấy bằng độ dài của không gian. Có thể nói nỗi nhớ thương ấy, tiếng lòng tha thiết ấy, lại được diễn tả qua âm điệu triền miên của vần thơ song thất lục bát cùng với thủ pháp nghệ thuật "liên hoàn- điệp ngữ"
Bốn câu thơ còn lại là nỗi buồn triền miên dằng dặc, vô tận của người chinh phụ
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong
Cảnh buồn người thiết tha lòng
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun
Sau khi hỏi " gió đông" để bày tỏ nỗi niềm thương nhớ chồng đằng đẳng, rồi lại hỏi trời để rồi tủi thân, than trách:
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong
Trời ở cao xa, không chỉ là cao mà còn là thăm thẳm, không chỉ là xa mà trở nên xa vời nên không thể thấu hiểu cho nỗi nhớ chồng của người vợ trẻ, "đau đáu" là từ láy thể hiện tâm trạng áy náy, lo lắng, day dứt khôn nguôi. Có thể nói qua cặp từ láy "thăm thẳm và đau đáu" dịch giả đã thành công trong việc miêu tả những biến thái, những thương nhớ đau buồn, lo lắng của người chinh phụ một cách rất cụ thể tinh tế, sống động. Tâm trạng ấy được miêu tả trong quá trình phát triển mang tính bi kịch đáng thương
Hai câu thơ kết thúc đoạn trích nhà thơ trở về với bút pháp tả cảnh ngụ tình quen thuộc trong văn học trung đại
Cảnh buồn người thiết tha lòng
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun
Nỗi nhớ thương của người chinh phụ như được kéo dài lê thê khiến tâm trạng càng cô đơn thao thức. Nhìn cành cây ướt đẫm sương đêm mà lòng càng thêm lạnh lẽo, nghe tiếng côn trùng kêu rả rích, thâu canh như tiếng mưa phùn mà thêm nỗi nhớ. Âm thanh ấy, cảnh sắc ấy càng gợi thêm nỗi buồn trong lòng người vợ trẻ khiến lòng nàng đau đớn như bị cắt cứa, bị chà xác
3) Kết bài ( Gợi ý )
Đoạn trích nói về tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ cũng như toàn bộ tác phẩm Chinh phụ ngâm là tiếng kêu thương của người phụ nữ chờ chồng, nhớ thương người chồng chinh chiến phương xa. Tình cảnh lẻ loi đó được chiếu ứng trong sự cảm nhận về thời gian đợi chờ đằng đẵng, không gian trống vắng vây bủa bốn bề và cuộc sống hoá thành vô vị, mất hết sinh khí. Trên tất cả là tâm trạng cô đơn và sự ý thức về thảm trạng mất đi niềm tin, đánh mất niềm vui sống và mối liên hệ gắn bó với cuộc đời rộng lớn. Trạng thái tình cảm đó một mặt có ý nghĩa tố cáo những cuộc chiến tranh phi nghĩa đã đẩy bao nhiêu người trai ra trận và hệ quả tiếp theo là bao nhiêu số phận chinh phụ héo hon tựa cửa chờ chồng. Không có gì khác hơn, đó chính là khả năng mở rộng diện đề tài, khai thác sâu sắc hơn thế giới tâm hồn con người, xác định nguồn cảm xúc tươi mới và khẳng định những giá trị nhân văn cao cả mà khúc ngâm đã đem lại, đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của giai đoạn văn chương thế kỷ XVIII trong tiến trình phát triển chung của nền văn học dân tộc.